Cây hoàng kim của rừng xanh (kỳ 2): Đàn hương - cây gỗ thiêng 5.000 năm tuổi

Cây đàn hương là một món quà quý giá được ban cho nền văn hóa và di sản của Ấn Độ.

Cây đàn hương mọc tự nhiên ở các vùng Thái Bình Dương và Đông Ấn Độ Dương. Nó là loài cây thường xanh, sống theo bụi to và cao, phát triển được trong các vùng khí hậu khác nhau, từ sa mạc Úc đến cận nhiệt đới New Caledonia và ở độ cao 5000 mét tính từ mực nước biển. Đặc biệt, cây đàn hương phân bố khá rộng rãi ở Ấn Độ, tập trung nhiều ở khu vực phía nam: Karnataka, Tamil Nadu và Kerala.

Cây đàn hương có một lịch sử 5.000 năm tuổi thiêng liêng hiện đang được đề cập trong bản thảo của Trung Quốc và tiếng Phạn. Ấn Độ là nước đi đầu trong truyền thống sản xuất tinh dầu nước hoa và dược phẩm. Hương thơm của tinh dầu và gỗ đàn hương rất được coi trong bởi ba tôn giáo lớn trên thế giới: Ấn Độ giáo, Phật giáo và Hồi giáo.

Gỗ đàn hương dùng để khắc và thường xuyên được sử dụng trong nghệ thuật chạm khắc thiêng liêng, chạm khắc vị thần và các đền thờ. Theo Vanama Purana - tiếng Phạn thời trung cổ, nó được khuyến khích dùng để thờ Chúa Shiva. Nữ thần Lakshmi cũng được cho là sinh sống trong gỗ đàn hương.

Ngoài ra, tinh dầu đàn hương còn được sử dụng trong các nghi lễ tôn giáo. Người Ai Cập cổ đại nhập khẩu gỗ và sử dụng nó trong y học, dùng để ướp xác và đốt trong các nghi lễ tôn kính các vị thần của họ.

Trong Phật giáo, nó được coi là một trong ba loại hương không thể thiếu để thực hiện nghi lễ, cùng với lô hội và gỗ đinh hương.

Các bệnh trầm cảm, lo lắng và mất ngủ cũng có thể được cải thiện bằng gỗ đàn hương. Nó còn được cho là thúc đẩy các hoạt động tâm linh, thư giãn yên bình và cởi mở.

Trong Đền Zoroastrian, gỗ đàn hương cháy trong ngọn lửa thiêng liêng, làm dịu những rắc rối của nhân loại. Nó được sử dụng bởi những người Do Thái, Phật tử, những người theo Ấn Độ giáo, cũng như hầu hết các hệ thống tín ngưỡng khác bởi sự đa dạng trong mọi thuộc tính của nó.

Đối với người theo Ấn Độ giáo, đặc biệt là tín đồ của Thiên Chúa Krishna, những hạt đá quý màu gỗ đàn hương được gắn lên trán, một vài bộ phận khác trên cơ thể họ và được dùng trong nghi lễ tắm của các vị thần.

Rabindranath Tagore, một nhà thơ Bengal, một triết gia cũng là người châu Á đầu tiên đoạt giải Nobel, có viết:

 “Cây đàn hương như thể chứng minh,

 Sự ngọt ngào đó chinh phục hận, tình,

 Rằng hương thơm ấy như chiếc rìu, khiến mọi thứ trầm lắng”.

Hiện nay có hơn 56 loài thuộc họ đàn hương (Santalaceae) được đề cập trong tài liệu sinh học, dựa trên đặc điểm hình thái học của chúng. Tuy nhiên, chỉ có một số loài cung cấp lõi gỗ thơm, được gọi là gỗ đàn hương, sản xuất ra các loại tinh dầu gỗ khác nhau. Tất cả tinh dầu gỗ đàn hương hiện nay được giao dịch trên thị trường đều thuộc chi Santalum (họ Santalaceae).

Các chi có 16 loài và hơn 12 giống được công nhận, phân bố trên toàn thế giới. Trong đó, chỉ có 5 loài tạo tâm gỗ có mùi thơm mang lại giá trị thương mại cao bao gồm S.album, S.yasi, S.spicatum, S.austrocaledonicum và S.lanceolatum.

Các loài khác trong chi Santalum cũng có thể cung cấp lõi gỗ thơm và tinh dầu nhưng sự đóng góp của chúng cho ngành công nghiệp tinh dầu còn rất hạn chế.

Nhìn chung, chúng có thể được chia thành 4 nhóm chính: đàn hương Đông Ấn Độ, đàn hương Úc, đàn hương Hawaii và đàn hương thuộc các đảo Thái Bình Dương.

Đàn hương Đông Ấn Độ:

Đại diện cho chi là Santalum album L. Nó cung cấp tâm gỗ và tinh dầu có mùi hương phong phú. Gỗ mang thương hiệu “Gỗ đàn hương Đông Ấn Độ” và tinh dầu chưng cất cũng mang thương hiệu “Tinh dầu đàn hương Đông Ấn Độ”.  Cả gỗ và tinh dầu đều được sử dụng để sản xuất hương trầm, nước hoa, xà phòng và sử dụng trong ngành y học.  Gỗ và tinh dầu của S. yasi cũng có tác dụng và giá trị gần như tương tự S. album L.

Đàn hương Úc:

Cây đàn hương là một phần không thể thiếu trong lịch sử và sinh thái học của Úc. Có 6 loài mọc tự nhiên ở Úc nhưng chỉ có 3 loài S. spicatum, S. album, và S. lanceolatum cung cấp gỗ và tinh dầu có mùi thơm có giá trị thương mại. Đặc biệt S. spicatum còn được biết đến như là gỗ đàn hương Tây Úc. Ở Úc, tinh dầu cũng được sử dụng trong công nghiệp nước hoa, trầm hương,… Đặc biệt, nó có các thành phần hóa học khác nhau, có đặc tính chữa bệnh tốt hơn nên được dùng phổ biến trong y tế.

S. lanceolatum là loài lớn thứ hai có nguồn gốc ở Úc. Tâm gỗ ít thơm hơn và sản xuất được tương đối ít tinh dầu nên dầu S. lanceolatum thường được trộn với tinh dầu của các loài khác.

Đàn hương Hawaii:

Có bốn loài cây đàn hương được tìm thấy trên đảo. Chúng sống theo bụi nhỏ, thường cao từ 5-10 m hoặc có thể cao hơn khi trưởng thành. Tất cả các loài đều biến đổi hình thái đáng kể, tuy nhiên vẫn còn một số giống cây truyền thống được công nhận. Gỗ được dùng cho chạm khắc, cho mục đích văn hóa truyền thống và được đốt để chống côn trùng. Tất cả các loài đều rất bắt mắt, đặc biệt là khi nở hoa và rất thích hợp trồng trong vườn nhà: S. ellipticum, S. freycinetianum, S. haleakalae, S. paniculatum.

Đàn hương thuộc các đảo Thái Bình Dương:

S. austrocaledonicum là một loài quan trọng phát triển ở New Caledonia và đảo Vanuatu. Tâm gỗ có mùi thơm, được sử dụng để làm các mặt hàng thủ công mỹ nghệ. Dầu sản xuất từ tâm gỗ được bán như là tinh dầu gỗ đàn hương New Caledonia với giá cao, được ưa chuộng chỉ sau ngành công nghiệp nước hoa.

S. yasi mọc ở Fiji và quần đảo Tonga, cung cấp tâm gỗ có mùi thơm và tinh dầu chất lượng cao. Trong hôn lễ ở Fiji và Tonga, cô dâu và chú rể sẽ được rắc bột tâm gỗ màu vàng có mùi rất thơm